Gaslighting: zo herken je deze vorm van manipulatie

Het begint meestal subtiel, maar kan uiteindelijk ernstige psychologische schade aanrichten. Het is belangrijk om de tekenen van gaslighting te herkennen en te leren hoe je jezelf hiertegen kunt beschermen. In dit artikel lees je wat gaslighting precies is, hoe je het kunt herkennen en welke stappen je kunt nemen om jezelf te beschermen.

Wat is gaslighting?

Gaslighting is een manipulatietechniek waarbij een persoon opzettelijk twijfel zaait over de realiteit van een ander. De term komt van het toneelstuk 'Gas Light' uit 1938, waarin een echtgenoot zijn vrouw langzaam gek probeert te maken door haar te laten geloven dat ze dingen verkeerd ziet. Gaslighting kan verschillende vormen aannemen, waaronder het ontkennen van gebeurtenissen, het verdraaien van feiten, het minimaliseren van gevoelens en het constant in twijfel trekken van iemands herinneringen.

Enkele praktijkvoorbeelden

Stel je voor dat je partner regelmatig kwetsende opmerkingen maakt tegen jou, maar wanneer je dit aankaart, ontkent hij of zij ooit zulke opmerkingen te hebben gemaakt. Dit kan je doen twijfelen aan je eigen geheugen en de realiteit van de situatie. Een ander voorbeeld is een vriend die je iets vertelt over een bepaalde gebeurtenis die aanstaande is. Als je er dan vervolgens bij een latere ontmoeting naar informeert, blijkt dat die gebeurtenis helemaal niet aan de orde was en dat die vriend je er ook niets over heeft verteld. Dit kan jou het gevoel geven dat je dingen verkeerd hebt begrepen. Maar het kan ook op een andere manier, namelijk door gevoelens te minimaliseren. Als je collega’s laat weten dat hun opmerkingen je hebben gekwetst, kunnen ze reageren door te zeggen dat je te gevoelig bent en dat je een grapje moet leren waarderen. Dit minimaliseert jouw gevoelens en maakt het moeilijker om je eigen ervaring te valideren. Je weet nu hoe gaslighting kan plaatsvinden in verschillende contexten en hoe het de perceptie van iemand over zichzelf en de realiteit kan beïnvloeden.

Tekenen van gaslighting

Het herkennen van gaslighting kan moeilijk zijn, vooral omdat het vaak geleidelijk begint en zich langzaam ontwikkelt. Enkele veelvoorkomende tekenen zijn onder meer: constant gevoelens van verwarring of twijfel, het gevoel hebben dat je altijd fout zit, het verliezen van vertrouwen in je eigen geheugen en waarnemingen, het gevoel hebben dat je altijd moet vechten voor erkenning en validatie, en het gevoel hebben dat je gek wordt.

Zo bescherm je jezelf tegen gaslighting

Het is belangrijk om te leren vertrouwen op je eigen intuïtie en gevoelens. Als iets niet goed voelt, negeer dat gevoel dan niet. Luister naar jezelf en erken je eigen waarheid. Door gebeurtenissen en interacties bij te houden in een dagboek, kun je een objectief verslag hebben van wat er gebeurt. Dit kan helpen om patronen van gaslighting te identificeren en je eigen realiteit te valideren. Praat erover met vrienden, familieleden of een therapeut als je het vermoeden hebt slachtoffer te worden van gaslighting. Een extern perspectief kan helpen om deze vorm van manipulatie te herkennen en je zelfvertrouwen te versterken. Wees assertief en stel duidelijke grenzen wanneer je het gevoel hebt dat iemand je probeert te manipuleren. Laat weten dat gaslighting niet acceptabel is en dat je niet bereid bent om jezelf op die manier te laten misbruiken.