Hoe geneest een wond

Onze huid is in staat om kleine beschadigingen zelf te herstellen, maar hoe werkt dat eigenlijk precies...? In feite is het herstellend vermogen van onze huid voornamelijk bedoeld als mechanisme om te voorkomen dat we teveel bloed verliezen. Het bloed is immers verantwoordelijk voor het transport van zuurstof naar onze hersenen en zonder dat transport zijn we snel in acuut levensgevaar. Daarom hebben we een ingebouwd systeem dat bloedverlies door een open wond te lijf gaat.

Bloedplaatjes

De bloedplaatjes, ook wel trombocyten genaamd, spelen hierbij een belangrijke rol. Deze kleine platte cellen zonder kern hebben een diameter vanslechts 1 tot 4 micrometer en worden gevormd in het rode beenmerg. Wanneer we een kleine open wond hebben, zoals een schaafwond, hechten deze bloedplaatjes zich aan de randen van het beschadigde bloedvat en vormen daar een soort prop, die de ontstane opening afsluit. We nomen dit proces trombocytenaggregatie. Wanneer iemand niet voldoende bloedplaatjes in het lichaam heeft kan dit ertoe leiden dat het afsluitingsproces niet voldoende op gang komt, met flinke bloedingen tot gevolg. Is de wond groter, dan begint er bovendien een tweede proces dat bijdraagt aan het dichten van het gat. In het bloedplasma bevindt zich het eiwit protrombine.

Bij een open wond komt het bloed in contact met de lucht

Daardoor komen stollingsstoffen vrij, die het protrombine omzetten in trombine. Dat trombine wordt vervolgens door het eiwit fibrinogeen weer omgezet in fibrine. Dit is in feite de basis van de korst, zoals we die kennen van verwondingen op de huid. Het fibrine vormt namelijk een soort draden, waarin de bloedplaatjes blijven hangen. Ze hechten zich dus in dat geval niet alleen aan de randen van de bloedvaten, maar ook aan het net dat over de wond gespannen wordt. Wanneer de draden zich samentrekken wordt daarmee het gat in de huid gedicht en kan het herstellen van de huid beginnen. Bloedplaatjes geven daarnaast ook serotonine af, een hormoon dat ervoor zorgt dat de bloedvaten zich samentrekken. Wanneer de bloedvaten nauwer zijn, kunnen ze minder bloed naar het betreffende deel van het lichaam brengen en dit bevordert weer het stollingsproces.

Vervelende jeuk

Zodra de huid voldoende is genezen, laat de wondkorst los en wordt de vernieuwde huid zichtbaar. Voordat het zover is ervaren we echter meestal eerst heel veel jeuk. Zoveel zelfs, dat we geneigd zijn te gaan krabben en daarmee de wondkorst te snel van onze huid te verwijderen. Waardoor ontstaat die jeuk? Dat heeft vermoedelijk te maken met het herstel van de zenuwbanen onder de huid. Wanneer we onszelf verwonden, worden ook de zenuwen op die plek aangetast. Bij het herstellen van de huid moeten ook de fijn vertakte zenuwen weer opnieuw worden opgebouwd. Vergelijk het maar met de wortels van een plant. Wanneer je een deel van de wortels verwijdert, zullen er in veel gevallen nieuwe kleine wortels op die plek gaan groeien. De nieuwe vertakkingen van de zenuwen geven prikkels af aan de hersenen, waardoor we een jeukend gevoel ervaren. In de regel duidt dit erop dat de genezing van de wond bijna is voltooid. Het is overigens niet duidelijk wat precies de rol is van deze prikkels in het genezingsproces, aangezien ze eerder een contra effect hebben.