Tachtig procent van obese kinderen heeft ongezonde leefstijl

Ruim tachtig procent van obese kinderen zijn te helpen met een gezondere leefstijl. Dat is de positieve boodschap die getrokken kan worden uit een recent medisch onderzoek. Maar dan kent u de onderzoekers van Erasmus MC en Amsterdam UMC nog niet. Zij denken aan hun core business en komen graag ronkend in het nieuws!

Een andere conclusie laat zich niet trekken wanneer je het artikel in De Gelderlander van 19 mei[1] leest: "Ernstige obesitas bij kinderen heeft vaak medische oorzaak: ‘Ik ben blij dat het niet aan mij ligt’"

Het artikel vervolgt: "Bij één op de vijf kinderen met ernstige obesitas is een medische oorzaak de boosdoener. Dus niet een ongezonde leefstijl, wat vaak gedacht wordt. Dat blijkt uit onderzoek van het Erasmus MC en Amsterdam UMC."

Wat een redenering! Er wordt eigenlijk gezegd: in de gevallen dat er sprake is van een medische oorzaak, is ongezonde leefstijl geen boosdoener. Maar bij die andere vier kinderen is dat dus wel het geval... Moeten we daar dan onze mond over houden? Wie de nadruk legt op de vele mogelijke oorzaken, haalt elke conclusie onderuit. "Ja jij kunt wel zeggen dat de zon schijnt, heel veel wetenschappers zien vochtdeeltjes in de lucht dus het regent ook een beetje..." Oplossingen zitten niet in het openhouden van mogelijkheden maar in het sturen op waarschijnlijkheden. En daarvoor hoeven we alleen maar te kijken naar het eet- en beweeggeddrag van vier op de vijf obese kinderen. 

"Ernstige obesitas bij kinderen heeft vaak medische oorzaak." (De Gelderlander 19 mei 2020)

Ongezonde leefstijl

Maar de medische wereld is van nature gericht op het binnenhalen van onderzoeksgeld voor de behandeling van ziek(t)en en schroomt daarbij niet bewijsvoering als het ware om te keren. Media doorzien niet de manipulatie. Zij zien medici als een beroepsgroep uit roeping, die het beste voor heeft met zieken. Maar voor een grote groep medici is zorg verlenen (big) business (daarmee trek ik niet alle medici over één kam, want ik ken er velen die het goed doen en oprecht hun vak uitoefenen). 

Onderzoek

Het onderzoek werd uitgevoerd onder 282 obese patiënten van gemiddeld 10.8 jaar. Bij 54 bleken medische oorzaken de obesitas, waarvan 37 genetische belast. Tot nu toe werd altijd uitgegaan van 5 procent van de patiënten waarbij genetische aanleg obesitas verklaarden, nu is dat opeens 19 procent. Waardoor deze toename, dat wordt niet verklaard. Er wordt wel geconcludeerd dat er meer onderzoek moet komen om deze grote groep een passende behandeling te bieden. 

Gezonde leefstijl is zinloos?

Het bericht in De Gelderlander houdt mensen af van gezonde leefstijlinterventies. "Zie je wel, ik kan er niks aan doen: Gezonde leefstijl is zinloos". De conclusie gaat ook verder: Alles wat niet-medici zeggen over obese kinderen valt onder fatshaming ...“Ook obesitaschirurgen en wetenschappers zijn het hardnekkig stigma beu”. 

Dat [...] houdt mensen af van gezonde leefstijlinterventies.

NB 1. Ik legde Hanneke van Houwelingen, journaliste van het artikel in De Gelderlander de opmerking voor dat -zelfs uit dit magere onderzoek- blijkt dat 4 op de 5 obese kinderen een ongezonde leefstijl hebben. Haar antwoord:"We hebben bewust voor deze nieuwsinsteek gekozen, omdat het percentage kinderen dat ernstig overgewicht heeft vanwege een medische oorzaak veel hoger ligt dan eerder werd beschreven in de medische literatuur. De conclusie dat de overige tachtig procent te zwaar zou zijn door een ongezonde leefstijl is te kort door de bocht, vrees ik. Natuurlijk is weinig bewegen en veel eten een belangrijke oorzaak, maar in eerdere artikelen schreven we ook dat artsen en onderzoekers nog heel veel niet weten over het ontstaan van obesitas." Inderdaad, als één van de honderd zwanen zwart is kun je niet stellen dat alle zwanen wit zijn. Je moet ongezonde leefstijl niet aanpakken want het zou wel eens geen tachtig procent kunnen zijn... "vrees ik". 

NB 2. Dat er bij 19 procent van de obese kinderen sprake is van een medische oorzaak, wil nog niet zeggen dat obesitas voor deze groep onafhankelijk is van leefstijl. De omgeving speelt in de meeste gevallen een grote rol bij het ontwikkelen van obesitas bij deze kinderen.

NB 3. Het gaat niet om verwijdbaarheid, wel om herleidbaarheid. Het aantal gevallen van obesitas (bij kinderen) is omlaag te brengen. Er is wat mij betreft geen sprake van stigmatisering wanneer je naar cijfers kijkt en ambities hebt deze omlaag te brengen in het belang van de kinderen en de samenleving. Medici moeten dus geen wij-zij tegenstelling creëren en daarmee de discussie doodslaan.

[1] Houwelingen, Hanneke van, (19 mei 2020) Ernstige obesitas bij kinderen heeft vaak medische oorzaak: ‘Ik ben blij dat het niet aan mij ligt’, De Gelderlander