Waarom raakt de ene persoon wel verslaafd en de ander niet

Tot die tijd waren alleen buitenlandse casino’s voor Nederlandse gokkers beschikbaar. Het online gokken in een buitenlands casino is echter illegaal en kan een flinke geldboete opleveren. Nu online casino’s in Nederland een feit zijn, maken veel mensen zich zorgen om het toenemende aantal gokverslaafden. Maar hoe komt het eigenlijk dat de ene casinobezoeker wel gokverslaafd raakt en de andere niet?

Wat is een verslaving?

Voordat we dieper ingaan op het thema gokverslaving, moeten we ons eerst afvragen wat een verslaving in algemene zin precies is. De organisatie Brijder heeft zich gespecialiseerd in verslavingszorg. Hier onderscheidt men twee soorten verslaving, namelijk verslaving aan middelen en gedragsverslavingen. Bij middelen moet worden gedacht aan nicotine, alcohol of drugs, terwijl het bij gedragsverslaving gaat om bijvoorbeeld gokken of gamen. In alle gevallen geldt dat verslaving wordt gekwalificeerd als een hersenziekte. Van een verslaving is sprake wanneer je niet meer kunt stoppen met het consumeren van bepaalde middelen of het vertonen van bepaald gedrag. Je weet zelf vaak wel dat het slecht is wat je doet, maar toch ga je er mee door. Verslaafden zijn doorgaans niet meer zelf in staat om hun gedrag te veranderen.

Beloning

Bij kansspelen ligt het allemaal nog wat ingewikkelder. Met name het spelen van een spel als roulette levert snel resultaat op. Je weet binnen een minuut of je gewonnen hebt of verloren en vervolgens kun je daarop reageren door opnieuw geld in te zetten. Doe je bijvoorbeeld mee aan de Staatsloterij, dan moet je steeds een maand wachten tot de winnende lotnummers bekend gemaakt worden. Je kunt er vervolgens voor kiezen om een nieuw lot te kopen (of wellicht meerdere loten) maar de kans op een echte verslaving die je in de problemen brengt, is dan minder groot. Het is de opbouw van een spel als roulette dat ervoor zorgt dat je sneller verslaafd raakt. Zet je bijvoorbeeld in op rood, dan is de kans relatief groot dat je eens wat wint. Dat stimuleert ons brein en geeft aanleiding om nogmaals wat in te zetten. Het is namelijk lastiger om gedrag af te leren dat dat voortdurend door winst wordt beloond. Zelfs het tussentijds incasseren van verlies (dat meestal hoger is dan de winst die je ervoor maakte) kan dit proces niet verstoren.

Verslavingsgevoelig

Waarom de ene casinobezoeker gevoeliger is voor verslaving dan de andere, hangt van veel factoren af. Spelers creëren soms in hun hoofd een onwerkelijk beeld van de winstkansen. Vooral wanneer ze enkele malen flink wat geld gewonnen hebben, krijgen ze al snel de indruk dat dit vaker zou moeten lukken. Ze zien niet voldoende in dat het puur toeval was dat ze wonnen en gaan er te gemakkelijk van uit dat het snel weer zal gaan gebeuren. Fervente gokkers zijn altijd in afwachting van die ene grote klapper, die meestal uitblijft. Veel hangt echter ook af van de persoonlijke omstandigheden van de gokker. Wanneer iemand een laag zelfbeeld heeft, verhoogt dat het risico op een gokverslaving. Hetzelfde geldt voor mensen die weinig sociale vaardigheden hebben of een moeilijke jeugd hebben gehad. Voor jongeren geldt dat ze vaak sneller verslaafd aan gokken raken wanneer ze uit een gezin komen waarin veel waarde gehecht wordt aan materiële zaken, maar waarin sparen en budgetteren niet nadrukkelijk als belangrijk werden bestempeld.

CRUKS

Het uitgeven van licenties aan kansspelaanbieders op de Nederlandse markt ging gepaard met de introductie van CRUKS, hetgeen staat voor Centraal Register Uitsluiting Kansspelen. Iedereen die voor zichzelf tot de conclusie komt dat het spelen van kansspelen problematisch wordt, kan zichzelf per direct in dit register laten plaatsen. Het is vanaf dat moment niet meer mogelijk om een casino te bezoeken, zowel online als fysiek. Toegang tot een casino is namelijk sinds 1 oktober 2021 alleen nog mogelijk na het controleren van een geldig identiteitsbewijs. Wanneer bij binnenkomst blijkt dat iemand in CRUKS geregistreerd staat, zal de toegang tot het casino geweigerd worden. Je kunt jezelf inschrijven in CRUKS voor de periode van minimaal een half jaar, langer is ook mogelijk. Ook bestaat de mogelijkheid voor naasten om iemand in CRUKS in te schrijven. Een casino kan dit ook doen. In die gevallen volgt eerst een onderzoek om vast te stellen of iemand inderdaad gokverslaafd is. Uiteindelijk beslist de Kansspelautoriteit in die gevallen of iemand daadwerkelijk in CRUKS geregistreerd wordt.

Toename

Diverse klinieken voor verslavingszorg rapporteerden negen maanden na de introductie van de nieuwe Wet op de Kansspelen een toename van het aantal hulpvragen. Soms is er sprake van een toename met vijftig procent, waarvan verondersteld wordt dat die te maken heeft met de mogelijkheid om nu ook online te kunnen gokken. Sommige gokverslaafden komen diep in de schulden te zitten, een schuldbedrag van 50.000 euro is al heel gewoon. Het is dan ook niet voor niets dat het maken van reclame voor (online) casino’s sterk aan banden is gelegd. Overigens profiteert de Nederlandse staat flink van het toenemende aantal gokkers. Uit cijfers van het CBS, die door Nu.nl werden opgevraagd, blijkt dat in het eerste kwartaal van 2022 maar liefst 168 miljoen euro aan kansspelbelasting werd geïncasseerd.