Zorgen over stijgende cholerabesmettingen in diverse landen

In ons land hadden we in halverwege de jaren 70 voor het laatst met een golf van besmettingen met deze ziekte te maken, maar in landen waar het met de hygiëne slechter is gesteld, kan cholera een serieuze bedreiging vormen. Wat is cholera precies, wat zijn de symptomen en lopen we in Nederland ook risico op een nieuwe uitbraak?

Met de wereldwijde COVID-uitbraak nog vers in het geheugen rijzen bij menig Nederlander de haren te berge als er nieuwe berichten zijn over een mogelijke uitbraak van een gevaarlijke ziekte. Toch zijn er wezenlijke verschillen tussen de uitbraak van COVID in 2020 en de problemen rond cholera. De COVID-pandemie werd door een virus veroorzaakt, terwijl bij cholera een bacterie de boosdoener is. De bacterie vibrio cholerae om precies te zijn. Deze bacterie komt voor in vervuild drinkwater. Wanneer we in dat water ons voedsel wassen, komt de bacterie ook in het eten terecht. Hetzelfde geldt voor het eten van rauwe vis, die in vervuild water heeft gezwommen. In ons land loopt het allemaal niet zo’n vaart, maar er zijn landen waar cholera een serieuze bedreiging voor de volksgezondheid vormt. In landen als Soedan, Zimbabwe, Zambia, Ethiopië en Congo stijgt het aantal gevallen van cholera explosief. Ook in andere landen, hoofdzakelijk in Afrika en Azië, kampt men met uitbraken van cholera.

Symptomen

Het overgrote deel van de mensen die besmet raken, zal geen klachten krijgen. Wanneer die klachten zich wel voordoen, kan de ziekte een ernstig verloop hebben. Als je er niet snel genoeg bij bent, kan het zelfs de dood tot gevolg hebben, met name door uitdroging. Door cholera verlies je namelijk in korte tijd veel vocht. Je krijgt plotseling te maken met een waterige diarree, die ervoor zorgt dat je hele lichaam uitdroogt. Als gevolg hiervan kunnen zich overal in het lichaam ernstige complicaties voordoen. Dat komt omdat je lichaam in shock kan raken, waardoor de vitale organen niet meer voldoende bloed krijgen. Hierdoor kunnen belangrijke lichaamsfuncties uitvallen. Het gaat allemaal heel snel, want door de diarree kan het lichaam al na een etmaal uitgedroogd zijn. Bovendien kunnen de eerste verschijnselen zich al enkele uren tot een dag na de feitelijke besmetting voordoen, dus het is van groot belang om goed voorbereid te zijn op een uitbraak van cholera.

Kwetsbare doelgroepen

In principe kan iedereen door cholera worden getroffen. Toch vallen de meeste slachtoffers vaak onder zuigelingen en bejaarden. Bij een zuigeling is het immuunsysteem nog niet voldoende ontwikkeld om het lichaam goed tegen deze bacterie te kunnen beschermen. Bij mensen op hoge leeftijd werkt het immuunsysteem vaak wat minder goed. In beide gevallen heeft de bacterie daardoor meer vat op de betreffende persoon, met alle kwalijke gevolgen van dien. Wanneer iemand in je directe omgeving besmet is met deze bacterie en je huid zou in contact komen met braaksel of ontlasting van diegene, dan kun jij daardoor zelf ook besmet raken.

Vaccinatie

Er bestaat een vaccin tegen cholera. In veel Afrikaanse landen is dit vaccin echter niet in voldoende mate voorradig. Wie zelf naar het buitenland gaat, hoeft in principe zo’n vaccinatie niet te ondergaan. Een doorsnee reiziger zal over het algemeen voldoende weerstand hebben opgebouwd om de bacterie de baas te kunnen blijven, al bestaat de kans wel dat een flinke diarree het vakantieplezier behoorlijk verpest. Het is daarom belangrijk om er – vooral in risicolanden – goed op te letten wat je eet en drinkt en goed de handen te wassen. Wanneer je bijvoorbeeld in een vluchtelingenkamp gaat werken, is het wel aan te bevelen om je tegen cholera te laten vaccineren.

Importziekte

In Nederland wordt cholera momenteel gezien als een zogenoemde importziekte, die slechts zeer sporadisch voorkomt. Dat is wel anders geweest: Nederland kende diverse epidemieën van cholera, maar ruim honderd jaar geleden was het inmiddels een endemische aandoening geworden, zoals COVID dat momenteel ook is. Dit houdt in dat er weliswaar nog steeds slachtoffers kunnen vallen, maar dat de ziekte op een beheersbaar niveau voorkomt. De afgelopen jaren was het aantal gevallen van cholera in ons land per jaar op de vingers van één hand te tellen.