Iedereen rouwt op zijn eigen manier

Maar ook bij het verliezen van een baan of het verliezen van je eigen gezondheid, bijvoorbeeld door een ongeval of ernstige ziekte, kunnen we scharen onder rouw. Het proces dat zich in je hersenen voltrekt, is vergelijkbaar. Het gaat om een grote mentale klap die je moet zien te verwerken. Je moet iets accepteren en een plek geven, voordat je kunt terugschakelen naar de orde van de dag. Maar iedereen doet dat op zijn eigen manier. Je kunt ook niet zeggen dat iemand het fout doet, want je doet wat voor jou het beste voelt. Toch zijn er algemene tips die voor iedereen toepasbaar zijn, om een verlies zo goed mogelijk te kunnen accepteren.

Ook al is de situatie bij een rouwproces identiek aan die van iemand anders, dan nog kan de vorm van rouwen er heel anders uitzien. Immers, de omstandigheden mogen dan wel hetzelfde zijn, de personen zijn dat natuurlijk niet. Iedereen heeft een andere achtergrond, leeft op een andere manier en gaat anders met emoties om. Bovendien kunnen allerlei factoren een rol spelen bij de wijze waarop de emoties zich uiten. Mensen die bepaalde medicijnen gebruiken, zijn doorgaans altijd al wat emotioneler dan anderen. Dit kan ertoe leiden dat deze specifieke groep mensen een veel langere periode nodig heeft om te herstellen van de klap. Het tegenovergestelde komt ook voor. Bepaalde medicijnen staan erom bekend dat ze emoties juist voor een deel uitschakelen. Ook dat heeft natuurlijk effect op de manier van rouw en de duur van het rouwproces. Overigens bestaat er niet zoiets als een standaard tijdsspanne om een verlies te verwerken. Belangrijk is wel dat iedereen er voldoende de tijd voor moet nemen. Een niet volledig verwerkt verlies blijft aandacht vragen, ook wanneer je soms zelf denkt dat het allemaal wel zal loslopen. Uiteindelijk kun je dan verderop in je leven alsnog in psychische nood komen.

Vijf fasen

In 1969 werden door stervensbegeleider Elisabeth Kübler-Ross vijf fasen van rouw beschreven. Dit zijn achtereenvolgens ontkenning, (onderdrukte) woede, onderhandelen, depressie en aanvaarding. Grofweg kun je stellen dat iedereen gedurende het rouwproces te maken krijgt met deze vijf fasen. Gedurende die fasen kun je last krijgen van allerlei klachten. Wie de lijst met klachten bekijkt, komt al snel tot de conclusie dat er sprake is van een grote mate van overlapping met de klachten die zich openbaren bij een depressie. In zekere zin is rouw dan ook te beschouwen als een vorm van depressie. Klachten die vaak met rouwen in verband gebracht worden zijn vermoeidheid, het gevoel van totaal opgebrand zijn, concentratieproblemen, slaapstoornissen, hoofdpijn en duizeligheid. Ook hebben mensen gedurende een rouwproces vaak meer moeite met het onthouden van dingen en neemt de eetlust af. Dat laatste veelal in combinatie met een gevoel van iets onverteerbaars in de maag hebben, het verschijnsel dat soms wordt aangeduid als een knoop in de maag.

Begeleiding

Omdat een rouwproces altijd betrekking heeft op jouw eigen specifieke persoonlijke omstandigheden, kun je er geen standaard handleiding voor schrijven. Je kunt echter iemand wel begeleiden in het verwerken van een verlies. Wanneer je zelf geconfronteerd wordt met rouw, heb je vaak moeite om het overzicht te bewaren. Je weet niet meer goed wat het beste voor je is en het lukt niet goed om keuzes te maken. Iemand anders kan je inzicht geven en praktische handvatten aanreiken om in jouw specifieke situatie de juiste weg te vinden naar aanvaarding. Want dat is waar het uiteindelijk allemaal om draait: het aanvaarden van het verlies en het weer oppakken van je leven in de nieuw ontstane situatie. Daarbij moet je altijd voor ogen houden dat het leven nooit meer zal zijn zoals het was. Een verlies dat niet ongedaan kan worden gemaakt, zal je tot in lengte van jaren bijblijven. Het is de kunst om daarmee te kunnen omgaan.