Baden in ijswater: wel of niet goed voor je gezondheid?

Nederlander Wim Hof staat zelfs internationaal bekend als 'The Iceman' en ontwikkelde een eigen methode die door veel mensen werd omarmd. Mensen die regelmatig in een bak ijs zitten, melden dat hun atletische prestaties verhogen en dat er minder sprake is van chronische aandoeningen. De Wim Hof-methode is overigens niet alleen gebaseerd op ijsbaden, maar omvat ook meditatie en ademhalingsoefeningen.

In 2014 werd door een Nederlands onderzoeksteam al gekeken naar de effecten van de Wim Hof-methode. De conclusie luidde toen dat gezonde, jonge mannen die door Wim Hof waren getraind minder vatbaar bleken te zijn voor bacteriën dan mannen die deze training niet hadden ondergaan. Toch bleef er nog veel onduidelijk en was aanvullend onderzoek nodig om de precieze effecten van ijsbaden te kunnen vaststellen. Inmiddels is ook in het buitenland onderzoek gedaan naar wat men in het Engels 'Cold Water Immersion' (CWI) noemt. Wetenschappers doken in de resultaten van 104 eerder uitgevoerde onderzoeken en vergeleken de resultaten daarvan met elkaar. Centraal stond de vraag welk effect vrijwillige blootstelling aan onderdompeling in koud water op mensen heeft.

Voorbehoud

Sommige onderzoeken waren gebaseerd op mensen die gedurende de winterperiode in open water zwemmen, maar veel onderzoeken hadden betrekking op proefpersonen zonder een dergelijke ervaring. In die laatste gevallen ging het bijvoorbeeld om CWI als behandeling na het sporten. Omdat echter het koude water niet bij alle proefpersonen dezelfde temperatuur had en veel onderzoeken ook met een beperkt aantal proefpersonen werd uitgevoerd, is het lastig om er goede conclusies aan te verbinden. Het lijkt er echter op dat CWI het lichaamsvetweefsel vermindert en/of transformeert. Ook zijn er aanwijzingen dat CWI de insulineresistentie vermindert en de insulinegevoeligheid verbetert. Met name dat laatste zou verklaren waarom CWI bijdraagt aan het verminderen van de kans op hart- en vaatziekten. Natuurlijk moet hierbij wel in ogenschouw genomen worden dat de mensen die in koud water zwemmen er wellicht van nature al een gezondere leefstijl op nahouden. In dat geval valt het gezondheidseffect dus niet per definitie toe te schrijven aan het baden in koud water.

Immuunsysteem

Het regelmatig nemen van ijsbaden zou een positief effect hebben op ons immuunsysteem. Zo zou er sprake zijn van een hogere tolerantie voor stress en luchtweginfecties. Ook zou er sprake zijn van positieve effecten op het cardiovasculaire systeem. Bovendien lijkt het erop dat ook de geestelijke gezondheid van mensen die CWI toepassen beter is dan die van mensen die dat niet doen. Ook dit moet echter gezien worden in het licht van de mogelijke samenhang met andere bepalende factoren en kan dus niet zonder meer als reactie op de ijsbaden aangemerkt worden. De belangrijkste conclusie van de wetenschappers is derhalve dat er nog steeds aanvullend onderzoek nodig is.

Gevaren

Voordat je lichaam gewend is aan het nemen van ijsbaden, is training nodig. Wanneer je lichaam plotseling sterk afkoelt, kan dat hartfalen veroorzaken. Je kunt dus niet zomaar onvoorbereid in ijskoud water stappen en daar een tijdje in blijven liggen. Bovendien is het verstandig om, als je in koud open water wilt gaan zwemmen, dat altijd met iemand anders samen te doen. Dat is niet alleen gezelliger, maar je hebt ook altijd iemand bij je die in kan grijpen als het fout gaat. Het koude water kan namelijk zorgen voor een zogenoemde koudeshok, waardoor je gaat hyperventileren. Ook ligt uiteraard het gevaar van onderkoeling op de loer. Bedenk dat het nemen van ijsbaden veel intenser is dan bijvoorbeeld het nemen van een koude douche. Het lichaam heeft na afloop tijd nodig om van deze koude te herstellen.