Gebruik (in coronatijd) je gezonde verstand

Midden in de Coronacrisis is het moeilijk het hoofd koel te houden, net als in de dagen na 9/11. Toen zagen we een getergde George W. Bush die riep: "We smoke them out of their holes". Het gevoel sprak, er werden irrationele beslissingen genomen. Het trotse onaantastbare ego van Amerika was gekrenkt. Bush sprak over de as van het kwaad (axis of evil): Irak, Iran en Noord-Korea beschermden volgens hem terroristen. De VS startte oorlogen in Irak en Afghanistan. In ruil voor deze veiligheid kreeg de VS wereldwijd toegang tot al het email- en vliegverkeer. Wie niet met de VS was, keerde zich tegen hen.

Politici zijn soms net mensen. Bij het kiezen voor beleid gaat gevoel voor op het verstand. Ook in deze crisis wordt -gesteund door het grootste deel van de bevolking- veel belastinggeld ingezet om mensen gerust te stellen; een noodzakelijke reactie. Een fundamentele visie op de toekomst ontbreekt echter. Ik vrees dat de roep om meer zorggeld in de nabije toekomst structureel wordt gehonoreerd. Dat zou een verkeerde reflex zijn.

Stoelganganalyse

“Het is nú alle ‘hands on deck"’, klinkt het wanneer gevraagd wordt naar hoe het nu verder moet. Politici willen controle over de situatie en angst bij mensen wegnemen. Ook hier geldt dat er wisselgeld betaald wordt. Big brother is watching you", is niet langer een cliché, maar de nieuwe werkelijkheid. Gezichtsherkenning, locatietracking en dronepolitie zijn het nieuwe normaal. We zijn nog slechts een stap verwijderd van een stoelganganalyse. Na elke toiletbezoek worden onze fecaliën geanalyseerd en elke ochtend moeten we bloedprikken: "Het is voor uw eigen veiligheid en die van uw medemens". luidt de argumentatie. Over enkele jaren krijgt elk mens bij zijn geboorte een chip geïmplanteerd. Geen chip betekent geen toegang tot onderwijs of zorg. Op zich heb ik daar geen probleem met een chip, mits deze de chip leefstijl registreert en gedrag van mensen bijstuurt: kennis opdoen in leefstijlonderwijs, deelnemen aan een beweegtraject en samenwerken met een voedingscoach. Oh ja, en train je hersenen!

Big brother is watching you", is niet langer een cliché, maar de nieuwe werkelijkheid.

Existentiële crisis

Gelukkig wordt hier en daar door enkele verstandige mensen (beter gezegd, mensen die reageren vanuit de cognitie en niet vanuit de onderbuik) gekeken naar het na-coronatijdperk. Zo hoorde ik in het tv-programma Mondo dat de hedonistische mens van 2020 opnieuw moet leren dat de dood bij het leven hoort en dat medici niet almachtig zijn. Deze beroepsgroep die de laatste weken zo enorm op de proef wordt gesteld, kan weliswaar symptomen van het coronavirus bestrijden, het lichaam moet zelf het gevecht (kunnen) aangaan. Voor mensen van boven de tachtig met een zwakke gezondheid is het lichaam daartoe niet meer in staat. Moeilijke, maar noodzakelijke gesprekken van arts tot mens.

Leefstijlcrisis

Uit een artikel in het Parool van vandaag[1] komt naar voren dat mensen met hart- en vaatziekten, overgewicht en obesitas een groter risico lopen op complicaties na een ernstige virusinfectie: “Gegevens uit Italië en het Verenigd Koninkrijk laten zien dat dit ook het geval is bij een ongunstig of zelfs fataal beloop van Covid-19.” Een gezonde leefstijl lijkt daarmee rechtstreeks bij te dragen aan een kleinere kans op het virus en met minder vergaande gevolgen. Een wake-up call voor beleidsmakers lijkt me.

[1] Halberstadt, Jutta en Seidell, Jaap (Parool, 30 maart 2020) Overleven begint bij gezonde leven en eten.

Emotie leidt tot een zorgsamenleving

Mensen willen allerlei onheil beteugelen: we leven tenslotte in de 21e eeuw. Ze houden van maakbare successen en claimen geluk: “Daar heb ik recht op”. De kwaliteit en beschikbaarheid van de ziekenzorg is voor veel mensen en politici de laatste strohalm. Zij zijn er van overtuigd dat medici ons gezond houden en daarom gaat al ons geld er naar toe: je reinste kwakzalverij. Ze accepteren niet langer dat ze niet te redden zijn: los het maar op dokter!

Ze houden van maakbare successen en claimen geluk: “Daar heb ik recht op”.

Voor de coronacrisis waren de zorgkosten al onhoudbaar, na de coronacrisis stevenen we af op een zorgsamenleving waarin we leven om te werken, zodat we verzekerd zijn van permanente zorg. Alsof goede zorg voorkomt dat je ziek wordt! Alsof een hoge zorgpremie je behoedt voor fysieke en mentale ongemakken. We zoeken schijnveiligheid om maar niet onze leefstijl te hoeven aanpassen. Dat is jammer want de kennis over een gezonde leefstijl en de effecten op de kwaliteit van leven is breed aanwezig. Alleen de meeste mensen zijn er niet van op de hoogte… doordat ze er nooit expliciet over geïnformeerd zijn. De afgelopen vijftig jaar hebben de voedings- en gemaksmiddelenindustrie wel alle ruimte gekregen ons gedrag te sturen, met fatale gevolgen.

...een zorgsamenleving waarin we leven om te werken, zodat we verzekerd zijn van permanente zorg.

Gebruiken van verstand is de basis van een gezonde samenleving

Emotionele beslissingen leiden tot niets. Vanuit stress worden nu eenmaal geen goede beslissingen genomen: angst is een slechte raadgever. We moeten kiezen voor een gezonde samenleving, waarin het gedrag van de individuele burger centraal komt te staan. Hij wordt, meer verplicht dan voorheen -vanaf de wieg- gestimuleerd tot gezond gedrag. Een gezonde burger is de bouwsteen van een vitale samenleving.

Een gezonde burger is de bouwsteen van een vitale samenleving

Dat maakt de samenleving productiever en leidt tot minder zorgconsumptie: gezondheid wordt weer eigendom van mensen en niet van de (dure) zorg. Het krijgen van een ziekte is meestal vermijdbaar. Natuurlijk verwacht ik van een overheid dat er krachtig gehandeld wordt in crisistijd: wanneer het water aan de lippen staat heeft het geen zin een crisis te ontkennen of bagatelliseren.

Het krijgen van een ziekte is meestal vermijdbaar

Terug naar de natuur

Dit ideaal is niet van de ene op de andere dag de nieuwe werkelijkheid. We moeten de samenleving fundamenteel anders inrichten. Minder (uitbundig) genieten, dichter bij de natuur en vooral dichter bij onszelf. Minder vliegen (want dat is dé ideale manier virussen te verspreiden), minder vlees eten en menselijk omgaan met dieren. Consuminderen levert meer op. Bewustzijn stuurt verandering.