Leeftijd is niet te beïnvloeden, leefstijl wel
Verreweg de grootste groep Nederlanders schrijft de oorzaken van dementie en Alzheimer toe aan oorzaken die buiten hen zelf liggen. Ze noemen het domme pech.
Het is de leefstijl
Verreweg de grootste groep Nederlanders schrijft de oorzaken van dementie en Alzheimer (maar bijvoorbeeld ook kanker) toe aan oorzaken die buiten hen zelf liggen. Dat noemen ze domme pech. Dit is onjuist: er zijn oorzaken aan te wijzen in de leefstijl van mensen die aan de basis liggen van deze ziekten.
Daarmee zeg ik niet dat en iedereen met kanker, dementie of Alzheimer dat per definitie aan zichzelf te danken heeft. Het gaat er niet om mensen iets te verwijten, het gaat wel om het herleiden van de oorzaak.
Leeftijd is geen excuus
Waar het om gaat is dat het bericht over preventiewinst bij dementie[1] laat zien dat het denken om moet. Vergelijk de hardnekkige aanname dat "de ouderdom met gebreken komt (waar je niks aan kunt doen)". Het is niet de leeftijd, maar de leefstijl die vaak de oorzaak is van het ontstaan van ziekten. Dat deze zich op oudere leeftijd voltrekken heeft niet zozeer met de leeftijd te maken, maar met de leefstijl in de decennia ervoor. Dus de rekening van een ongezonde leefstijl krijgen veel mensen op oudere leeftijd gepresenteerd.
Leefstijl is gedrag
In het algemeen kun je stellen dat een gezonde leefstijl bijdraagt aan minder ziekten en een langere zelfredzaamheid. Door het wijzigen van gedrag heb je invloed op je gezondheid. Dat geldt voor iedereen. Risico's kun je niet uitsluiten, je kunt ze wel reduceren. Natuurlijk is er een gedegen invulling nodig van het begrip gezonde leefstijl. In hoofdlijnen weet ieder mens dat, maar velen denken dat alleen roken en drinken onder slechte leefstijl vallen. Het zijn ook de koekjes, taart, snoep, de inactiviteit die toeneemt bij het ouder worden. De opkomst van de elektrische fiets, waardoor spieren niet meer zwaar aan het werk hoeven, een verkeerde zithouding (lighouding).
Gedrag is te veranderen, leeftijd niet
Dus zonder bewijs voor het nut van preventieprogramma's af te wachten: mensen kunnen de kans op leefstijlziektes enorm verminderen door het veranderen van gedrag! Dat geeft het winst in de kwaliteit van leven en scheelt enorm in de zorgkosten. Daarom moet ook de solidariteit in de zorg op de schop. Nu legitimeert die solidariteit namelijk ongezond gedrag.
Dit artikel verscheen aangepast ook als Brief van de dag in De Volkskrant van 29 oktober 2019, onder de titel “Niet leeftijd maar leefstijl brengt gebreken”.
[1] Veldhuizen, Ronald, (26 oktober 2019) Preventiewinst, De Volkskrant