Terug naar dagelijkse lepel levertraan?

Tegenwoordig is dat niet meer zo vanzelfsprekend. Er wordt nog steeds levertraan verkocht, maar bij veel mensen is het gebruik ervan tegenwoordig onbekend. Toch is het innemen van een dosis levertraan helemaal geen gek idee. Sterker nog, sommige mensen menen dat het nog steeds van cruciaal belang is voor onze gezondheid.

Wat doet levertraan dan precies…?

Levertraan is een soort olie die wordt gewonnen uit de lever van de kabeljauw, de schelvis en soms ook van de heilbot. Deze olie bevat waardevolle stoffen, omega-3 vetzuren, jodium, fosfor, en vitamine A en D. Met name vanwege de hoeveelheid vitamine D werd levertraan in het verleden veel ingenomen in de winterdagen. Vitamine D kan ons lichaam zelf aanmaken, maar daar is dan wel voldoende zonlicht bij nodig. Juist dat zonnetje moeten we in de winter vaak ontberen, levertraan bood dan uitkomst. Wanneer we namelijk niet voldoende vitamine D in ons lichaam hebben, kunnen we last krijgen van de zogenoemde winterdip, doordat we gevoelens van pessimisme en depressiviteit ontwikkelen. Het is niet voor niets dat dergelijke gevoelens zich met name in de herfst en de winter openbaren. Voor alles is wel een verklaring te vinden, zo ook hiervoor. Minder zon leidt tot minder aanmaak van vitamine D en dat heeft zijn effect op onze gezondheid. Maar er was vroeger nog een reden om levertraan vooral bij jonge kinderen toe te dienen. Onvoldoende vitamine D kan ook leiden tot de botziekte rachitis, die zich specifiek bij jonge kinderen kan openbaren. Deze ziekte leidt ertoe dat de botten zich niet voldoende ontwikkelen.

Waarom slikken we dan tegenwoordig levertraan niet meer zo massaal?

Dat heeft met de voortschrijdende wetenschap te maken. Halverwege de vorige eeuw slaagden onderzoekers erin om de vitamine A en D uit levertraan door middel van een chemisch proces te isoleren. Dat bood de mogelijkheid om deze vitaminen te verwerken in andere producten. Aan het begin van de jaren ’60 werd voor het eerst margarine met vitamine A en D geproduceerd. Nederland schakelde vervolgens massaal over op het gebruik van die margarine en zo raakte de levertraan uit de gratie. Critici menen echter dat we daarin wellicht te ver zijn doorgeschoten. Mensen die recent begonnen zijn met het innemen van levertraan rapporteerden vervolgens dat ze zich sindsdien energieker voelen. Ze hebben in mindere mate last van de traditionele winterdip en ze zijn niet meer zo moe als voorheen. Bovendien zijn veel mensen inmiddels vergeten waarom het belangrijk is om margarine met vitamine A en D of soortgelijke producten op het menu te zetten. Wanneer we het ene laten en het andere niet doen, gaat het mis. Er valt dus iets voor te zeggen om levertraan weer in het dagelijkse voedingsritueel te betrekken in deze tijd van het jaar. Spierzwakte en slaapstoornissen zijn symptomen die kunnen duiden op een tekort aan vitamine D. Ook nervositeit, bijziendheid en gebitsproblemen worden gerelateerd aan vitamine D gebrek. Voor vitamine A geldt dat deze vitamine een rol speelt bij het op peil houden van de eetlust, het voorkomen van zweertjes in de mond, het tegengaan van afbrokkelende nagels, het in stand houden van het immuunsysteem, en het bewaken van de kwaliteit van onze huid.

Helemaal ideaal is de combinatie van vitamine A, D en K2. Dit drietal zorgt voor een krachtige combinatie, die tot meer goeds in staat is dan de drie vitaminen afzonderlijk kunnen bereiken. Vitamine K2 zit bijvoorbeeld in roomboter, dus door roomboter en levertraan in een maaltijd te verwerken doe je jezelf een plezier. Een mooie bijkomstigheid is dat de verhouding van vitamine A en D in levertraan ideaal is. Het is wel van belang erop te letten dat er niet teveel vitamine A in het lichaam komt, want dat kan schadelijk zijn. Met name zwangere vrouwen wordt het innemen van levertraan daarom ontraden. Een punt van aandacht is ook dat de vissen waaruit levertraan wordt gewonnen vaak vervuild zijn met zware metalen, die overigens door zuivering kunnen worden verwijderd. Let er dus op dat de levertraan van goede kwaliteit is.
Op de (Engelstalige) website www.westonaprice.org is uitgebreide informatie beschikbaar over de dosering en wordt een aantal merken en leveranciers van levertraan in diverse werelddelen genoemd en vergeleken.