Wat bepaalt de oogkleur
Mensen met bruine ogen, of juist met blauwe of grijze. Het zijn de meest voorkomende oogkleuren bij de mens.
In tegenstelling tot het dierenrijk, waarin soms de meest bonte oogkleuren voorkomen, moeten wij het stellen met een beperkt kleurenspectrum in de ogen. Waarom eigenlijk? Welnu, het gaat om een polygene fenotypevariatie, die bepalend is voor de oogkleur. Te ingewikkeld? Lees dan even verder voor een iets eenvoudiger verhaal. Het gekleurde deel van ons oog is de iris. Maar waardoor komt die kleur nu precies tot stand? Welnu, dat komt door het pigment dat in de iris wordt geproduceerd.
De hoeveelheid pigment verschilt van mens tot mens en is genetisch bepaald. Het pigment in onze ogen wordt bepaald door zwart melanine. Hebben we daarvan veel in onze iris, dan kleuren onze ogen donkerbruin. Is er daarentegen weinig melanine aanwezig? Dan wordt, door een bepaalde reflectie van het licht, een blauwe of groene tint waargenomen. Sommige golflengtes van het licht worden namelijk door het oog opgenomen, terwijl andere golflengtes juist weerkaatst worden. Vergelijk het maar met de blauwe lucht die we boven ons zien op een onbewolkte dag. Natuurlijk is het daarboven niet echt blauw, die kleur nemen we waar door een bepaalde breking van het licht. Een groen oog is overigens eigenlijk meestal een blauw oog, maar dan met wat donkere pigmentvlekjes in het midden. Op grotere afstand ziet dat eruit als een groene kleur.
In Azië en Afrika zie je bijna alleen maar mensen met donkere ogen. Die kleur is dominant ten opzichte van de lichtere tinten, dus ook wanneer een Afrikaan of Aziaat een relatie zou aangaan met iemand die blauwe of groene ogen heeft, is de kans erg groot dat de nakomelingen toch een donkere oogkleur hebben. En zoals de bruine kleur dominant is ten opzichte van de lichtere kleuren, zo is de groene kleur dominant ten opzichte van de blauwe kleur. Blauw en groen komen als oogkleur vooral voor in Scanadinavië en IJsland. In Nederland en de ons omringende landen zie je ook nog veel mensen met deze oogkleuren. Wist je dat er zelfs binnen ons eigen land al geografische verschillen zijn met betrekking tot de oogkleur? In het noorden van het land is de kans om iemand met blauwe of groene ogen tegen te komen groter dan in het zuiden! Het lijkt er overigens op dat er een zeker verband bestaat tussen groene ogen en rood haar. Bovendien komt deze specifieke combinatie weer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Het klinkt nu alsof je heel simpel op basis van enkele kenmerken kunt bepalen welke kleur ogen een kind zal gaan krijgen. Zo eenvoudig ligt het echter allemaal niet. Door genetici zijn maar liefst vijftien verschillende genen gevonden, die stuk voor stuk een rol spelen bij de bepaling van de oogkleur. In feite is deze materie zo complex dat bijna elke ouder-kindcombinatie van oogkleuren kan voorkomen.
Het bovenstaande verhaal over de wijze waarop melanine de kleuring van het oog bepaalt, wordt nog eens duidelijk door Dr. Sears op https://www.youtube.com/watch?v=NSQ4KKNy22Q gedemonstreerd.