Minder geld naar de zorg

Wanneer mensen in bijzondere tijden gewoon hun werk doen, worden het helden. En helden wil je belonen. In de Volkskrant van zaterdag 4 april[1] pleiten de auteurs voor meer geld naar de zorg. Zij zetten dit pleidooi kracht bij door de nadruk op slimme innovaties die de productiviteit in de ziekenhuizen verhogen. Daardoor zijn de kosten voor de samenleving “heus wel te dragen”, stellen Frijters en Van Uffelen in het artikel. Er moet echter niet meer maar juist minder geld naar de zorg.

Begin januari liet minister van financiën Wopke Hoekstra nog weten dat de stijgende zorgkosten niet vol te houden zijn[2]. In 2040, zo was de verwachting naar aanleiding van de Miljoenennota op Prinsjesdag 2019, lopen de zorgkosten per inwoner van Nederland van 5.500 euro op tot 11.000 euro per jaar. Een belangrijke reden het roer radicaal om te gooien. Na de Coronacrisis dreigt het tegenovergestelde te gebeuren. Nederland wordt een medische zorgsamenleving en dat is onwenselijk en onbetaalbaar. Als we hier voor kiezen, komt dit neer op werken om de zorg betaalbaar te houden, een beetje onderwijs te kunnen volgen en defensie op oorlogssterkte te houden. Een zieke samenleving overgeleverd aan een misplaatste zekerheid dat de zorg ons gezond houdt en behoedt voor het Coronavirus.

...lopen de zorgkosten per inwoner van Nederland van 5.500 euro op tot 11.000 euro per jaar. Een belangrijke reden het roer radicaal om te gooien.

Leefstijl, leefstijl, leefstijl

Er is nog een andere weg die we als samenleving kunnen, nee moeten bewandelen: inzetten op een gezonde leefstijl. In de afgelopen veertig jaar hebben overheden en commercie mensen vooral leren consumeren: meer inkomen, meer besteden, meer vliegvakanties, meer eten en genieten. Hedonisme is de norm en geconfronteerd worden met grenzen aan de groei en onze eigen sterfelijkheid past daar niet in. Maar consumptie is eindig en de leefstijl komt met gebreken. Al verschuilt de gemiddelde Nederlander zich achter zijn leeftijd. Hij ziet zich bij het ouder worden overgeleverd aan fysieke en mentale ongemakken en roept de zorg in om symptomen te bestrijden. De zorg dempt de pijn met medicatie en geeft aandacht: dat levert ziektewinst op. Wanneer dit als oudere betekent dat je aandacht verlies door gezonder te worden, dan blijf je natuurlijk gewoon ziek.

Hedonisme is de norm en geconfronteerd worden met grenzen aan de groei en onze eigen sterfelijkheid past daar niet in.

“Het krijgen van een ziekte is meestal vermijdbaar”

Ooit waren er infectieziektes die bestreden moesten worden. Door betere hygiëne, gezondere werkomstandigheden en medische vooruitgang, konden ziektes als de bof, hepatitis en krentenbaar worden ingedamd. De laatste veertig jaar wordt er vooral een beroep op de ziekenzorg gedaan door mensen met een ongezonde leefstijl. Zoals professor Johan Mackenbach tien jaar geleden al schreef: “Het krijgen van een ziekte is meestal vermijdbaar”. Maar daar moet je wel wat voor doen… en laten.

Stop met de solidariteit in de zorg

Solidariteit in de zorg is bedacht in een tijd dat men ervan overtuigd was dat niemand erom vraagt ziek te worden. Maar er blijken dus heel veel mensen door hun ongezonde leefstijl te solliciteren naar ongemakken, vaak overigens zonder het zelf te weten. Ook het Coronavirus selecteert niet op leeftijd, maar op leefstijl: rokers, mensen met overgewicht en diabetes vormen de grootste risicogroep. Een zwak microbioom in de darmen verlaagt de immuniteit en vetweefsel produceert ontstekingsstofjes ideaal voor het coronavirus. We moeten de solidariteit in de zorg afschaffen, omdat dit stelsel ongezond gedrag legitimeert: ongeacht de leefstijl ontvangt elke patiënt snel en ongelimiteerd zorg. Dit heeft een aanzuigende werking. Daarnaast is de solidariteit een verdienmodel voor de zorg. Wanneer een huisartsenpraktijk in het Limburgse Afferden in 2014 kiest voor het concept Positieve Gezondheid, worden er minder mensen doorverwezen naar de specialistische zorg. Om hun marktaandeel te behouden openen ziekenhuizen in reactie daarop, extra poli’s.[3]

We moeten de solidariteit in de zorg afschaffen, omdat dit stelsel ongezond gedrag legitimeert

Tijd voor een nationaal gezondheidsplan

De grootste fout die de politiek en samenleving kan maken in reactie op de Coronacrisis is structureel meer geld uittrekken voor de zorg. Nu is het moment een omslag te maken naar een gezonde samenleving. Al in 2017 riep ik in een manifest op tot een nationaal gezondheidsplan[4]. Mensen bewust maken van hun leefstijl en leren hoe ze - van de wieg tot het graf- gezond oud(er) worden. Gezond leven wordt de norm en dat levert de samenleving veel op: gezonde burgers, vitale samenleving. Jammer van de verworven consumptievrijheid, maar het is niet anders.

Geld naar de handen aan het bed

Overigens ben ik voor vitale salarissen in de zorg: voor de handen aan het bed. Medische specialisten, maatschappen en raden van bestuur van ziekenhuizen mogen best wat salaris inleveren en vaker worden afgerekend op resultaat in plaats van inspanning. Ook de arrogantie: “Wij houden u gezond” mag wel een tandje minder.

Clemens Vollebergh

Publicist en leefstijldeskundige

[1] Frijters, Serena, Uffelen, Xander van (4 april 2020) Vitale beroepen, vitale salarissen, De Volkskrant

[2] Hoedeman J., Kok, L. (20 januari 2020) Minister Hoekstra: stijgende zorgkosten zijn niet vol te houden, Algemeen Dagblad

[3] Redactie iPH, (11 april 2018) Onderzoek in de huisartsenpraktijk – Positieve gezondheid zet de zorg op zijn kop. https://iph.nl/onderzoek-in-de-huisartsenpraktijk-positieve-gezondheid-zet-de-zorg-op-zijn-kop/

[4] Vollebergh, C. (augustus 2017) Manifest Beweging voor Gezondheid. Optimale kwaliteit van leven, https://www.sportknowhowxl.nl/files/2017/ManifestBewegingVoorGezondheid.pdf